Skip to content

Latest commit

 

History

History
274 lines (226 loc) · 7.46 KB

07-linux.md

File metadata and controls

274 lines (226 loc) · 7.46 KB

Linux

Kabuk

  • Kullanıcının işletim sistemiyle iletişimini sağlayan yorumlayıcıdır.
  • Verilen komutları işletim sistemine, komutların çıktılarını da kullanıcıya iletir.
  • Birçok uygulaması vardır. Bash, sh, zsh en çok bilinenleridir.

Komutlar

  • pwd: bulunulan dizini ekrana basar.
pwd
  • man: komut hakkında detaylı bilgi almak için kullanılır.
man pwd
man grep
  • mkdir: yeni bir dizin oluşturmak için kullanılır.
mkdir deneme_dizin
mkdir -p deneme_dizin_diger/alt_dizin
mkdir -p deneme_dizin_deger/{0..9}
  • touch: yeni bir dosya oluşturur.
touch deneme_dosya_diger
touch deneme_dizin_x/{A..Z}
  • rm: dosya veya klasör siler.
rm deneme_dosya
rm -r deneme_dizin/
rm -rf deneme_dizin/
  • cp: dosya veya klasör kopyalama için kullanılır.
cp deneme_dosya deneme_dosya3
cp deneme_dizin deneme_dizin2 -r
  • mv: dosya veya klasörleri taşımak için kullanılır.
mv deneme_dosya deneme_dosya3
  • find: gelişmiş arama aracıdır.
find . -name "*.txt"
  • cd: dizin değiştirmek için kullanılır.
cd ..
cd
cd deneme/
  • ls: dosya ve dizinleri listeleyip, özelliklerini görüntüler.
ls -a
ls -l
ls -r
  • cat: dosya içeriğini görüntüler.
cat deneme_dosya
  • echo: ifadeleri ekrana basar.
echo "deneme"
echo $HOME
  • more, less: içeriği fazla olan, ekrana sığmayan dosyaları görüntüler.
more deneme_dosya
less deneme_dosya
  • head: bir dosyanın baştan itibaren istenilen sayıda satırını ekrana basar.
head deneme_dosya
head -1 deneme_dosya
  • tail: head gibi çalışır ancak sondan itibaren ekrana basar.
tail deneme_dosya
tail -1 deneme_dosya
tail -f deneme_dosya
  • grep: metin dosyaları içerisinde belirli değerleri aramak için kullanılır.
grep "kelime" deneme_dosya
grep "kelime" . -R
grep "Kelime" deneme_dosya -i
  • uname: sistem bilgilerini görüntüler.
uname
uname -a
  • chown: dosya veya klasörlerin sahibi ve grubunu değiştirir.
chown halit:users deneme_dosya
chown -R halit:users deneme_dizin/
  • service: servislerin yönetilmesi için kullanılır.
service apache2 start
service apache2 status
  • mount: diskleri sisteme bağlar.
mount
mount /dev/sdb1 mnt

Çıktı Yönlendirme

  • Komutların çıktıları dosyalara yönlendirilebileceği gibi, dosya içerikleri de komutlara yönlendirilebilir.
  • Doğrudan bir çıktı > işareti ile yönlendirilir. Yönlendirildiği yerdeki diğer içeriği siler.
  • Aynı işlem >> işareti ile yapılsaydı, içeriğin sonuna ekleme yapılacaktı.
  • Komutlara girdi vermek için < işareti kullanılır.
  • Bir komutun çıktısını diğer komuta vermek için | kullanılır.
echo "deneme2" > deneme_dosya
echo "deneme3" >> deneme_dosya
cut -d ":" -f1 < /etc/passwd
cat /etc/passwd | cut -d ":" -f1
cat /etc/passwd | cut -d ":" -f1 | grep root

Dosya Sistemi

  • /bin: Kullanıcı ve sistem yöneticisine ait çalıştırılabilir dosyaları barındırır.
  • /dev: Donanımlara erişebilmek için gerekli dosyaları barındırır.
  • /etc: Sistem konfigürasyonları için gerekli dosyaları barındırır.
  • /lib: Sistem kütüphanelerini barındırır.
  • /sbin: Sistem yöneticisine ait çalıştırılabilir dosyaları barındırır.
  • /home: Kullanıcılara ait dizindir.
  • /mnt: Sisteme dışarıdan bağlanacak olan donanım aygıtlarının, bağlantı noktalarını belirten dizindir.
  • /root: Bir sistemde en yetkili kullanıcı olan "root" kullanıcısına ait dizindir.
  • /tmp: Geçici dosyaların yer aldığı dizindir.
  • /usr: Paylaşılan dosyaların barındığı dizindir. Burada çalışabilen dosyalar bulunmakla beraber, döküman ve programlara ait dosyalar da yer almaktadır.
  • /var: Sistem ve programlara ait log mesajları, email gibi mesajların bulunduğu dizindir.
  • /proc: Sistem hakkında gerekli bilgilerin bulunduğu sanal dizindir.
  • /boot: Linux Kernelini barındıran, sistem haritalarını ve ikinci seviye boot yükeleyicilerini barındıran dizin.
  • /opt: Add-on yazılımların bulunduğu alandır.

Dosya İzinleri

  • Her dosya ve klasörün hem sahibi hem de grubu vardır.
  • Bu izinler read(4), write(2), execute(1) olmaktadır.
  • İzinler verilirken sahip, gurup ve herkes olarak belirlenir.
chmod 777 deneme_dosya
chmod +x deneme_uygulama
chmod g+wx deneme_uygulama

Network Ayarları

  • ifconfig: mevcut ağ arayüzlerinin yönetimi için kullanılır.
  • dhclient: DHCP'den ip talebinde bulunur.
ifconfig
ifconfig eth0
ifconfig eth0 192.168.2.2 netmask 255.255.255.0
dhclient eth0

Kullanıcı Yönetimi

  • /etc/passwd: Kullanıcı bilgileri tutulur.
  • /etc/shadow: Kullanıcıların şifre özetleri tutulur.
useradd osman
cat /etc/passwd
userdel osman

Süreç Yönetimi

  • Çalışmakta olan her program süreç olarak adlandırılır.
  • Her sürecin kendine has bir PID numarası vardır.
ps
ps -aux
top
jobs -l
fg
bg
./uygulama &
kill -9 1139

## Paket Yönetimi

apt-get install paket
apt-cache search paket
apt-get update
apt-get upgrade
apt-get remove paket

## Kaynak Koddan Kurulum

./configure
make
make install

Sistem Bilgisi

lsblk
df -h
cat /proc/cpuinfo
cat /proc/meminfo
netstat
netstat -antl

Ödev

  • Bash script nedir ve nasıl nasıl yazılır?
  • Basit düzeyde bash script örnekleri yazıp, inceleyiniz. (dosya okuma, for, while, if)
  • touch ile oluşturulma tarihi farklı dosya oluşturunuz.
  • SUID bit kavramını araştınız.
  • SUID biti set edilmiş dosyaları bulan komutu yazınız.
  • Tüm sistem içerisindeki en büyük 10 dosyayı bulan komutu yazınız.
  • /proc/ dizini altında yer alan dosyaların ve klasörleri inceleyiniz.
  • Firefox ile izlenen bir youtube videosunu /proc/ dizini altından çıkarınız.
  • fdisk ve cfdisk araçlarının kullanımlarını öğreniniz. USB diskler üzerinde deneme yapınız.
  • gparted aracını kurup, inceleyiniz.
  • zsh kabuğunu kurunuz ve oh-my-zsh eklentisi ile birlikte kullanınız.
  • top ve htop araçlarını kullanınız.
  • Yazılan bir scripti başlangıçta çalışacak şekilde ayarlayınız.
  • Yazılan bir scripti 10 dakikada bir çalışacak şekilde ayarlayınız.
  • Çalıştırılan bir uygulama içerisinde ortaya çıkan hata mesajlarını /dev/null dosyasına yönlendiriniz.
  • ./program1 & ile ./program1 && ./program2 komutu arasındaki farkı kavrayınız.
  • dpkg ile apt-get uygulamaları arasındaki farkı araştırınız.
  • Ubuntu için paket yöneticisi apt-get ise, archlinux, redhat, fedora, centos ve gentoo için ne olduğu araştırınız.
  • Bootloader nedir? Kullandığınız işletim sisteminin bootloaderi nedir?
  • tr, wc, sort, uniq, awk ve sed araçlarının kullanımını öğreniniz.
  • wget ve curl kullanımını araştırınız.
  • Bir dosyanın yanlışlıkla silinmesini önlemek için ne yapılabilir?
  • Arch Linux veya Gentoo dağıtımlarından birisini kendinize seçip kurulumunu yapınız.